Evreni yaratan Brahma'nın dişil polaritesidir, Sarasvati/ Saraswati. Yaradılışın şekillenip düzen bulması için gereken bilgiyi veren odur. Sarasvati, Brahma'nın aktif enerjisi ve gücüdür. Bu nedenle, aynı zamanda evrenin annesi olarak kabul edilir. Bu şekilde doğurganlıkla da bağlantılıdır.
Rigveda 2.41.16 Annelerin en iyisi, nehirlerin en iyisi, tanrıçaların en iyisi, Sarasvati
Brahma’nın eşi olduğu için Brahmi ismini almıştır. Sarasvatī‟nin diğer isimleri, Bhāratī, Brāhmī, Pūtkārī, Sāradā, Vāgīsvarī‟dir. Lakshmi ve Parvati ile birlikte feminen kutsal tüçlemeyi olusturan Tanrıçadır.
Vedalar döneminde Sarasvati aslında bir nehirdir. İlahilerde ona hem bir nehir hem de bir tanrıça olarak yakarılır.
Sanskrit dilini ve Devanagari alfabesini bulan tanrıçadır. Vedalar sonrası dönemde konuşma ve öğrenme tanrıçası olarak nitelik değiştirmiştir. Aynı zamanda bilim ve sanatın da tanrıçasıdır.
Sarasvatī aynı zamanda bilgelik ve güzel söz söyleme sanatının tanrıçasıdır.
Tanrıça Sarasvati, genellikle saf beyaz giyinmiş, ışığı, bilgiyi ve gerçeği simgeleyen beyaz bir nilüferin üzerinde oturan güzel bir kadın olarak tasvir edilir. Sadece bilgiyi değil, aynı zamanda en yüksek gerçekliğin deneyimini de bünyesinde barındırır.
Elbisesinden, ten rengine, çiçeğinden ve kuğusuna kadar beyaz temada sembolize edilmektedir. Bu saflığı, gerçek bilgi için ayrımcılığı, kusursuz karakteri ve temiz akli, iç görüyü ve bilgeliği simgeleyen renktir. Genelde dört kolu olduğu, bazen de sadece iki kolu olduğu gösterilmiştir. Öndeki iki kolu onun fiziksel dünyadaki etkisini; arkadaki diğer iki kolu da spiritüel âlemdeki varlığını belirtir.
Dört elle gösterildiğinde, bu eller sembolik olarak kocası Brahma'nın manaları:
Manas (zihin, duyu), buddhi (akıl, akıl yürütme), citta (hayal gücü, yaratıcılık) ve ahamkāra'yı (öz bilinç, ego) temsil eden dört başını yansıtır. Brahma eylemi ve gerçekliği temsil ederken soyut olanı temsil eder.
Arkadaki sol elinde tuttuğu kitap, kutsal Veda'ları; evrensel, ilahi, sonsuz ve gerçek bilgiyi sembolize eder. Kazanılan bu gerçek bilgi, sevgi ve şefkatle insanlığa yardım etmek ve bereket getirmek için kullanılmalıdır. Arkadaki sağ elinde beyaz incilerden yapılma bir tespih (rudraksha) vardır. Bu da insanoğluna ancak konsantrasyon, meditasyon, dua ve tefekkür sayesinde aydınlanabileceğini hatırlatır. Gerçek sevgi ve adanmışlık egoyu eriterek, aradığı özgürlüğü verecektir.
Öndeki iki eli ise, vina adlı bir müzik aletini çalmaktadır. Buradaki semboloji çeşitli anlamlar ihtiva eder: Sarasvati, sanatın ve bilimin hamisidir. Ve onları mükemmel bir şekilde icra etmektedir. Öte yandan insan, aklıyla kalbini dengeleyerek dünyadaki ahengi yakalayabilir. Müzik ise, insan ruhundaki ilahi bilgileri uyandırmaya yarar
Tanrıçanın ayaklarının dibinde yatan kuğunun saf sütü, su ile karışmış sütten ayırabildiğini söyler. Bu da iyiyle kötünün; sonsuzlukla geçiciliğin ayrımına varmak gerektiğini vurgular. Sarasvati; kibrin, ukalalığın ve değişkenliğin timsali olan tavus kuşunun üstüne basarak kuğusuna biner.
Kuğu aynı zamanda ruhsal mükemmellik, aşkınlık ve moksha(kurtuluş) için bir sembolizmdir. Tavus kuşu, renkli ihtişamı, dansın kutlamasını ve (yılanların yiyicisi olarak )benliğin yılan zehirini aydınlanmanın ışıltılı tüylerine dönüştürme simyasal yeteneğini sembolize eder.
Sarasvati isminin gerçek anlamı, kendi Benliğimizin (Sva) temel bilgisini (Sara) veren kişidir.
Sarasvati su ile özdeşleşitildiği için iyileştirici güçlere sahiptir. Yaşam gücü getiren, beslenmeyi sağlayan, tedavi edebilen ve hastalıkları iyileştirme yeteneği olan bir tanrıçadır. Sarasvati’nin bize anlatmak istediği:
"Bilgiye giden yolda yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda ruhsal arınmayı da sağlayın. Doğru düşünce ve farkındalıklara ilham kapılarını aralayın böylelikle kendinizin öz benliğini keşfedin."
Bazı bilgilere göre Budizm' de önemli bir yeri olan Sarasvati'nin Buddha'nin ööğretilerinin koruyucusu olduğuna inanilinir. Sarasvati aynı zamanda Shankaracharya geleneğinin koruyucusu olarak bilinir. Shankaracharya'nın dört öğrencisi vardı ve öğrenciler toplamda on kola ayırıldi, buna dashanami deniyor. Ve on daldan biri Saraswati koludur. Swami Sivananda bu nedenle Swami Sivananda Saraswati, ayrıca Swami Vishnudevananda Saraswati ve Swami Nirgunananda Saraswati olarak da anılır.
Sarasvati Mantrası ve Anlamı
Om Aim Saraswatyai Namaha
Tanrıça Sarasvati, evrende kendi benliğimizi keşfetmemize yardım ederek bizi bilgeliğe götür.
Bu, meditasyon mantranız olarak kullanabileceğiniz bir mantradır. Ayrıca bir siddhi mantra(bir şeyleri açığa çıkarmak içinde) olarak da kullanabilirsiniz. Diyelim ki gerçekten çok şey öğrenmek ve bunu sürdürmek ve anlamak istiyorsun, önsezileri güçlendirmek veya yaratıcılığa erişmek istiyorsan ozaman bu mantrayı tekrar edebilirsin